Olejek CBD w leczeniu psów i kotów

Zalegalizowanie pozyskiwania i wykorzystywania preparatów z konopi zaowocowało coraz bardziej powszechnym uznaniem i stosowaniem kannabidiolu (CBD), nie tylko w medycynie człowieka, ale i w medycynie weterynaryjnej. Zyskuje on coraz większą grupę zwolenników, zarówno wśród właścicieli zwierząt jak również lekarzy weterynarii (11, 13,14, 19). A oto czym charakteryzuje się CBD:

Jest zgodny z prawem

CBD jest związkiem chemicznym należącym do kannabinoidów i pozyskiwany jest z konopi siewnej (Cannabis sativa L.). Roślinę tę najczęściej kojarzymy z właściwościami narkotycznymi, za które jednak odpowiada tetrahydrokannabinol (THC). W odmianach tych roślin, z których otrzymuje się olejek zawierający CBD, zawartość THC jest śladowa, dlatego też produkt ten jest w Polsce legalny i nie wykazuje właściwości psychoaktywnych (20). Nieświadoma tego duża część społeczeństwa niepotrzebnie obawia się jego niekorzystnego działania (10).

Działa zgodnie z naturą

Kannabinoidy pochodzenia roślinnego, takie jak CBD, działają podobnie jak endokannabinoidy syntetyzowane w organizmach zwierząt i modulują funkcje receptorów kannabinoidowych CB1 i CB2 w obszarze układu endokannabinoidowego. Jest to swoista sieć przekazywania sygnałów pomiędzy komórkami, która występuje w wielu zdrowych tkankach lub w innych pojawia się w przebiegu np. procesów zapalnych. Jej zadaniem jest utrzymanie homeostazy – zarówno zapobiega ona chorobom, jak i wspomaga procesy naprawcze (15, 16).

Działa wszechstronnie

CBD wykazuje się wysoką skutecznością u psów i kotów. Może być z powodzeniem stosowany jako uzupełnienie leczenia konwencjonalnego, nie jest jednak alternatywą dla leków (11, 12). Celem zastosowania CBD jest (11, 18):

• kontrolowanie bólu,
• regulacja cyklu snu i czuwania,
• uspokojenie, walka z lękiem separacyjnym,
• wspomaganie funkcji układu nerwowego,
• ograniczanie stanu zapalnego,
• zmniejszanie częstości napadów padaczkowych,
• redukcja problemów z czystością u kotów,
• obniżanie nadwrażliwość na hałas,
• hamowanie wymiotów i nudności,
• pobudzanie apetytu,
• polepszanie komfortu życia podczas leczenia choroby nowotworowej.

W celu zrozumienia tak szerokiego wykorzystania CBD, należy zwrócić uwagę na dwa najistotniejsze miejsca jego działania, tj. układ immunologiczny oraz nerwowy.

Jest immunomodulatorem

CBD odgrywa istotną rolę w ograniczaniu stanu zapalnego. Moduluje on funkcje komórek odpornościowych takich jak np. komórki NK, makrofagi, monocyty, komórki tuczne oraz wpływa na wydzielanie wielu czynników pośredniczących w reakcji zapalnej (1, 3). Receptory kannabinoidowe stwierdzone zostały w śledzionie i migdałkach a także w wymienionych komórkach układu odpornościowego, włącznie z tkanką glejową obecną w mózgu, rdzeniu kręgowym i siatkówce oka (3, 6). Niektóre z tych komórek, wskutek zaistnienia stanu zapalnego, mają zdolność produkcji endokannabinoidów, a zatem układ endokannabinoidowy zapewnia samoregulację układu immunologicznego (9). Wzrost ekspresji receptorów kannabinoidowych w przebiegu chorób o podłożu immunologicznym u zwierząt daje podstawy do wykorzystania modulacji układu endokannabinoidowego w walce z tymi problemami (4).

Działa neuroprotekcyjnie

Obecność układu endokanabinoidowego stwierdzono również w układzie nerwowym, zarówno w mikrogleju, astrocytach, oligodendrocytach jak również w samych neuronach. Istnienie receptorów CB1 i CB2 zaobserwowano w obszarach odpowiedzialnych za ruch, koordynację, odbieranie bodźców czuciowych, uczenie się, pamięć, nagrodę, emocje, funkcje hormonalne czy temperaturę ciała. Dlatego CBD wykorzystywany jest w medycynie weterynaryjnej w zwalczaniu bólu, drgawek czy też w regulacji zachowań. Oprócz jego bezpośredniego wpływu na funkcje neuronów, zaobserwowano również zdolność do ograniczania stanu zapalnego w obrębie układu nerwowego oraz hamowania procesów neurodegeneracyjnych (3, 22).

Pomaga kontrolować ból

Wzrost ekspresji receptorów endokanabinoidowych zaobserwowano w tkankach dotkniętych stanem zapalnym, a co za tym idzie, bólem. W przypadku zapalenia kostno-stawowego u psów zaobserwowano pozytywny efekt doustnego podawania CBD polegający na poprawie aktywności fizycznej zwierząt oraz zmniejszeniu nasilenia bólu (7, 21). Obiecujące efekty przynosi połączenie tej substancji z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, co potęguje ich działanie i pozwala na zmniejszenie dawki NLPZ dające zminimalizowanie skutków ubocznych ich długotrwałego stosowania (2).

Działa przeciwpadaczkowo

Zaburzenia w układzie endokannabinoidowym obserwowano w przebiegu padaczki u psów (8). CBD jako uzupełnienie farmakoterapii daje istotną redukcję częstości napadów drgawkowych, natomiast efekt ten najprawdopodobniej zależy wprost proporcjonalnie od zastosowanej dawki (17). To bardzo istotna informacja, ponieważ aż u 25% psów chorych nie udaje się kontrolować padaczki z użyciem najlepszych metod leczniczych, a jest to jedna z najczęstszych chorób układu nerwowego u tego gatunku (8).

Jest bezpieczny

CBD jest wysoce bezpieczny dla psów i kotów, nawet podczas przewlekłego stosowania, co ma szczególne znaczenie u zwierząt z wielochorobowością i geriatrycznych (23). Z uwagi jednak na dużą rozpiętość skutecznych dawek, każde leczone zwierzę musi być wnikliwie kontrolowane przez lekarza weterynarii i to on ostatecznie decyduje o zastosowanej ilości tej substancji (11). Podczas podawania zwykle nie obserwuje się niepokojących zmian w zachowaniu u psów, badanie kliniczne natomiast nie wykazuje u tego gatunku żadnych odchyleń (5, 17). W jednym z badań stwierdzono, że stosowanie CBD może u starszych zwierząt wyjątkowo prowadzić do wzrostu aktywności fosfatazy zasadowej we krwi i parametr ten powinien być monitorowany (2, 7). U kotów natomiast rzadko pojawiają się zmiany w zachowaniu jak np. potrząsanie głową, nadmierne wylizywanie, ślinienie się, krztuszenie, wymioty. Podobnie jak u psów, nie stwierdza się u nich jakichkolwiek zmian w badaniu klinicznym (5). Zarówno u psów jak i kotów niekiedy niepokojącym skutkiem stosowania CBD jest nadmierne uspokojenie oraz znaczny wzrost apetytu, jednak nie wywołuje to u właścicieli takiego niepokoju, ażeby zaprzestawali dalszej aplikacji (11).

Jest lekiem przyszłości

Preparaty zawierające kannabidiol mają coraz lepszą dostępność i stają się coraz bardziej przystępne cenowo. Badania nad CBD u zwierząt wciąż są prowadzone i niosą wiele interesujących wniosków i nowych wskazań. W jednym z badań zaobserwowano, że niemal 93% stosujących te produkty właścicieli psów poleciłoby je swoim znajomym (12).

dr hab. n. wet. Marcin Gołyński
prof. UMK Wydział Nauk Biologicznych i Weterynaryjnych
Instytut Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
ul. Gagarina7, 87-100 Toruń

Piśmiennictwo:

1. Ben-Shabat S, Hanuš LO, Katzavian G, Gallily R. New cannabidiol derivatives: synthesis, binding to cannabinoid receptor, and evaluation of their antiinflammatory activity. J Med Chem 2006, 49, 1113.

2. Brioschi FA, Di Cesare F,  Gioeni D, Rabbogliatti V, Ferrari F, D'Urso ES,  Amari M, Ravasio G. Oral transmucosal cannabidiol oil formulation as part of a multimodal analgesic regimen: effects on pain relief and quality of life improvement in dogs affected by spontaneous osteoarthritis. Animals 2020, 10, 1505.

3. Cabral GA, Raborn ES, Griffin L, Dennis J, Marciano-Cabral F. CB2 receptors in the brain: role in central immune function.
Br J Pharmacol 2008, 153, 240.

4. Campora L, Miragliotta V, Ricci E, Cristino L, Di Marzo V, Albanese F,  Della Valle MF,  Abramo F. Cannabinoid receptor type 1 and 2 expression in the skin of healthy dogs and dogs with atopic dermatitis. Am J Vet Res 2012, 737, 988.

5. Deabold KA, Schwark WS, Wolf L, Wakshlag JJ. Single-dose pharmacokinetics and preliminary safety assessment with use of CBD-rich hemp nutraceutical in healthy dogs and cats. Animals 2019, 9, 832.

6. Galiègue S, Mary S, Marchand J, Dussossoy D, Carriere D, Carayon P. Expression of central and peripheral cannabinoid receptors in human immune tissues and leukocyte subpopulations. Eur J Biochem, 1995, 232, 54.

7. Gamble LJ, Boesch JM, Frye CW, Schwark WS, Mann S, Wolfe L, Brown H, Berthelsen ES, Wakshlag JJ. Pharmacokinetics, Safety, and Clinical Efficacy of Cannabidiol Treatment in Osteoarthritic Dogs. Front Vet Sci 2018, 23, 165.

8. Gesell FK, Zoerner AA, Brauer C, Engeli S, Tsikas D, Tipold A. Alterations of endocannabinoids in cerebrospinal fluid of dogs with epileptic seizure disorder. BMC Vet Res 2013, 91, 262.

9. Haynes MK, Hume EL, Smith JB. Phenotypic characterization of inflammatory cells from osteoarthritic synovium and synovial fluids. Clin Immunol 2002, 105, 315.

10. Kogan L, Schoenfeld-Tacher R, Hellyer P, Rishniw M. US veterinarians' knowledge, experience, and perception regarding the use of cannabidiol for canine medical conditions. Front Vet Sci 2018, 5, 338.

11. Kogan LR, Hellyer PW, Robinson NG. Consumers perception of hemp products for animals. J Am Holist Vet Med Assoc 2017, 42, 40.

12. Kogan LR, Peter WH , Silcox S, Schoenfeld-Tacher R. Canadian dog owners’ use and perceptions of cannabis products.
Can Vet J 2019, 60, 749.

13. Landa L, Sulcova A, Gbelec P. The use of cannabinoids in animals and therapeutic implications for veterinary medicine: a review. Vet Med Praha 2016, 613, 111.

14. Lynch ME, Ware MA. Cannabinoids for the treatment of chronic non-cancer pain: an updated systematic review of randomized controlled trials. J Neuroimmune Pharmacol 2015, 102, 293.

15. Mackie K. Cannabinoid receptors as therapeutic targets. Annu Rev Pharmacol Toxicol 2006, 46, 101.

16. McPartland JM, Duncan M, Di Marzo V, Pertwee RG. Are cannabidiol and Δ9 –tetrahydrocannabivarin negative modulators of the endocannabinoid sustem? A systemic review. Brit J Pharmacol 2015, 172, 737.

17. McGrath S, Bartner LR, Rao S, Packer RA, Gustafson DL. Randomized blinded controlled clinical trial to assess the effect of oral cannabidiol administration in addition to conventional antiepileptic treatment on seizure frequency in dogs with intractable idiopathic epilepsy. J Am Vet Med Assoc 2019, 254, 1301.

18. Noland SR. A sign of the times: medical marijuana use and veterinary medicine. Internet

19. Nolen SR. Veterinary marijuana? Internet

20. USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Dz.U. z 2005 r. Nr 179, poz. 1485, art.4 pkt.5.

21. Valastro C, Campanile D, Marinaro M, Franchini D, Piscitelli F,Verde R, Di Marzo V, Di Bello A. Characterization of endocannabinoids and related acylethanolamides in the synovial fluid of dogs with osteoarthritis: a pilot study. BMC Vet Res 2017, 131, 309.

22. Van Sickle MD, Duncan M, Kingsley PJ, Mouihate A, Urbani P, Mackie K. Identification and functional characterization of brainstem cannabinoid CB2 receptors. Science 2005, 310, 329.

23. Vaughn D, Kulpa J, Paulionis L. Preliminary investigation of the safety of escalating cannabinoid doses in healthy dogs.
Front Vet Sci 2020, 7, 51.